مدرسه دارالفنون در روز یکشنبه ششم دی ماه ۱۲۳۰ برابر با پنجم ربیع‌الاول ۱۲۶۸ قمری رسما آغاز به کار کرد. واژه دارالفنون ترجمه کلمه پلیتکنیک بود و در آن علوم جدید آن روزگار نظیر مهندسی و پزشکی، داروسازی، علوم نظامی مانند پیاده نظام، سواره نظام و توپ خانه به جوانان آموخته می شد و معلمان آن عمدتا از کشورهای اروپایی بودند. زبان فرانسه، علوم طبیعی، ریاضی، تاریخ و جغرافیا دروس مشترک همهٔ رشته‌ها بود. بعدها نقاشی و موسیقی نیز به این درس‌ها افزوده شد. درس زبان خارجه برای كلیه شاگردان دارالفنون اجباری بود و سه زبان فرانسه، انگلیسی و روسی در آن تدریس می‌شده است.
دارالفنون کتابخانه ای کوچکی داشت که به مرور زمان توسعه زیادی یافت و بعدها کتابهای آن به کتابخانه ملی منتقل شد. دارالفنون از همان ابتدا، چاپخانه داشت و کتابهای درسی خود را در این چاپخانه منتشر می کرد.
متأسفانه بنیانگذار دارالفنون قبل از افتتاح مدرسه معزول شد و مدرسه دارالفنون سیزده روز پیش از كشته شدن امیركبیر با حضور ناصرالدین شاه، میرزا آقاخان نوری_ صدراعظم بعدی که اتفاقا مخالف دارالفنون بود ولی نتوانست ناصرالدین شاه را قانع کند که دارالفنون را بازگشایی نکند _ آغاز به کار کرد.
دارالفنون ابتدا جزء تشكیلات دربار بود و رئیس مدرسه با حمایت و زیر نظر شخص شاه در كلیه امور مدرسه استقلال كامل داشت و معلمین با اجازه شاه عزل و نصب می‌شدند. بعدها دارالفنون زیر نظر وزارت علوم قرار گرفت. بدین ترتیب بیست سال پیش از تاسیس دارالفنون توكیو، دارالفنون تهران تاسیس شد.
سازمان آموزشی دارالفنون نظیر سازمان دانشگاهها بود و اداره هر درس با یك نفر استاد (بنام استاد كرسی) و یك یا چند نفر دانشیار با عنوان خلیفه بود كه سمت معاونت او را داشتند. استادان ابتدا از میان اروپائی‌ها و خلیفه‌ها از میان فارغ‌التحصیلان مدرسه انتخاب می‌شدند.
در پایان دوره تحصیلی از محصلین امتحان گرفته می¬شد و در صورت قبول شدن فرد در امتحان، جزو فارغ‌التحصیلان اعلام می‌شد. در جشن فارغ‌التحصیلی ناصرالدین شاه فرمان (دانشنامه) فارغ‌التحصیلان را به آنها می‌داد. دانشنامه فارغ‌التحصیلان، حكمی بود كه به موجب آن اولا فراغت از تحصیل آنها اعلام می شد، ثانیا یك قطعه نشان طلا به آنها اعطا می شد و ضمنا شغل آنها و میزان حقوق دریافتی آنها در آن گنجانده می‌شد. نام این جشن “سلام امتحان” بود.
ساختمان دارالفنون در خیابان ناصرخسرو در مرکز شهر تهران قرار دارد.
امروز20 دی روز شهادت امیرکبیر، بنیانگذار اولین مدرسه جدید ایران است. دوران صدراعظمی امیرکبیر سه سال و سه ماهه بود و توطئه های اطرافیانش منجر به صدور فرمان قتل برای او شد؛ پیکر او پس از قتل در حمام فین کاشان ، در جوار مرقد امام حسین (ع) در کربلا به خاک سپرده شد. نام و یادش گرامی باد.